Pomimo że Indie rozwijają się gospodarczo w imponującym tempie, że posiadają technologię kosmiczną i bombę atomową, ubóstwo pozostaje nadal jednym z najbardziej palących problemów tego ogromnego kraju. Podobnie rzecz ma się u bogatszych i biedniejszych sąsiadów. Całe Indie Szerokopojęte to obszar nieprawdopodobnych kontrastów i zjawisk, których nie da się nie zauważyć, a które turystom mogą…
Pilaw czy birjani?
Ryż stanowi podstawę wyżywienia mieszkańców Subkontynentu i okolic. Ryżowe jest zwłaszcza Południe, ale i na Północy, gdzie dużą popularnością cieszą się rozmaite odmiany przaśnego chleba, bez ryżu ani rusz. Ryż podaje się „czysty” w roli podobnej jak u nas ziemniaki, albo w formie pilawu lub birjani. Pozornie obie potrawy mogą wyglądać identycznie i podobnie smakować,…
Nitką i szkiełkiem
Haft i hafciarstwo towarzyszą ludzkiej kulturze materialnej od czasów, gdy wynaleziono igłę z nitką, czyli od czasów niepamiętnych. W Indiach sprawa ma się nie inaczej. Poszczególne stany i regiony rozwinęły sztukę hafciarską odznaczającą się odrębnym stylem, a to ze względu na kolorystykę, motywy i ściegi, a to ze względu na używane materiały. Haft marwari pochodzi…
Ćaj dobry na wszystko
Trudno uwierzyć, ale herbata pojawiła się w Indiach dopiero w XIX wieku, dzięki Brytyjczykom, którzy jednak nie podarowali jej Indiom bezinteresownie, chcieli jedynie przełamać monopol chiński. Krzewy herbaciane poczuły się na Subkontynencie jak u siebie w domu i dziś trudno wyobrazić sobie, że kiedyś nie istniała herbata „Madras”, „Cejlon”, czy „Darjeeling”. Herbata przyjęła się nie…
„Hindi Medium”, czyli wszyscy jesteśmy podróbkami
W swoim nowym filmie Saket Chaudhary postanawia ukazać jedną z najrzadziej portretowanych dotychczas przez indyjskich filmowców grupę społeczną, jaką jest aspirująca klasa średnia. „Hindi medium” to opowieść o nuworyszach, dotychczas pojawiających się na indyjskich ekranach tylko jako zabawne postaci epizodyczne (wystarczy przypomnieć sobie ojca Rohita Patela z filmu „Gdyby jutra nie było”), których nieokrzesanie stanowiło…
Czterdzieści osiem sakramentów
Hinduizm wyrósł z braminizmu, a ten z kolei z wedyzmu i była to ewolucja trwająca stulecia i zachowująca związki z najpierwotniejszymi wierzeniami i obrzędami, które w różnych formach przetrwały do dziś. Fazę rozwoju indyjskiej religii, nazywaną braminizmem, określa się jako najbardziej sformalizowaną i zrytualizowaną. Całe życie człowieka wpleciono w misterną sieć rytuałów i ofiar, których…
Las świątyń
Maleńki Kriszna opuścił rodzinną Mathurę w ramionach przybranego ojca, Nandy. Ucieczka przed krwiożerczym wujem Kansą była pełna przygód, z których jedna skończyła się zniebieszczeniem Kriszny na skutek ukąszenia przez kobrę. Tak przynajmniej mówi jedna z wielu opowieści o Szafirowym Bogu, miłośniku masła, pasterek i transcendencji. Miejscem dzieciństwa i dorastania przyszłego Woźnicy Ardźuny z Bhagawadgity stał…
Fastfood po indyjsku
Jak wszędzie na świecie, tak i w Indiach panoszą się wszechobecne „mac-cosie”, „burger-tegesy” i inne instytucje serwujące szybkie jedzenie w stylu zachodnim, a przecież kuchnia indyjska to prawdziwy skarbiec przepisów na szybkie, zdrowe (no, powiedzmy) i pyszne przekąski, których można skosztować zarówno w restauracjach dowolnej kategorii, jak i w pociągach, na dworcach autobusowych i wprost…
Śunya – liczba okrągła jak pustka
W indyjskim świecie, religia i magia, nauka i mistyka gotują się w jednej pysznej zupie, z której każdy może wyłowić dla siebie jakiś smakowity kąsek, a wrzucenie do jednego garnka mitów i historii, czy spekulacji scholastycznych i matematyki nie powoduje, bynajmniej, niestrawności. Jednym ze składników tej niezwykłej kulturowej polewki są liczby, które Indusi ukochali sobie…
Betlejem szafirowego boga
Miasto Mathura leży w indyjskim stanie Uttar Pradesh i liczy sobie około pół miliona mieszkańców. Wszystko wskazuje na to, że jest miastem wielce starożytnym, istniejącym przynajmniej od około 3000 lat. O Mathurze wspominają różne starożytne źródła pisane, a jedno, greckie, sprzed około 2500 lat mówi nawet o tym, że w Mathurze czczono … Herkulesa, co…
Miss Julia w Krainie Czarów. „Rangoon” Vishala Bhardwaja.
Najnowszy film Vishala Bhardwaja to opowieść o wojnie. Już początkowe sceny zdradzają nie znającym indyjskiej historii widzom, że podczas II wojny światowej na subkontynencie ścierały się ze sobą dwie tendencje dotyczące wojny. Reprezentantem pierwszej był Mahatma Gandhi, który głosił ideę walki bez użycia przemocy, zbrojne wystąpienia antybrytyjskie popierał natomiast Subhas Chandra Bose, który opowiadał się…
Co kraj, to obyczaj
Żyjąc w określonym kontekście geograficzno-kulturowym, na co dzień nie zdajemy sobie sprawy z drobnych gestów i zwyczajowych zachowań, które wynikają z danej tradycji i są kultywowane od tak dawna, że stają się po prostu częścią zwykłego życia. Zdejmowanie czapki w kościele, całowanie kobiecych dłoni, ustępowanie miejsca czy mówienie „dzień dobry” to takie właśnie drobiazgi, na…